06:06:53 June 8, 2025
Sosyal medyadan önce bu festivalden pek de kimsenin haberi yoktu. Neyse ki artık herkesin var 🙂 Ve onun sayesinde çoğumuzun Holi festivalinde Hindistan, Nepal ya da Sri Lanka’da olma hayallerimiz var. Herkesin birbirine renkli tozlar fırlatıp “hepiiğğğ holiiğğğğ” diye böğürdüğü bir festival olarak görünse de, aslında bu festival dünyanın en anlamlı ritüellerinden biri. İyinin kötüye karşı zaferini temsil eden bir özel kutlama.
Dünyada Hinduizm inancının yaygın olduğu tüm coğrafyalarda kutlanan bu şahane festivali anlatırken bile içim kıpır kıpır oluyor. Bir yandan da kendi bilgilerimi tazeliyor ve başka bir ülkede bir kere daha bu deneyimi yaşama planları yapıyorum 🙂 Sadece bedenim değil ruhum da bin çeşit renge boyanmıştı Holi günü Katmandu sokaklarında.
Holi festivali aslında baharın gelişinin kutlaması. Fakat Hinduizm, sembollerin ve hikayelerin inancı. Bu yüzden bahsettiğimiz her şey, bir hikayenin gerçek hayata sembol olarak tezahürü niteliğinde.
Holi aynı zamanda Hindular için iyinin kötüye karşı zaferini temsil eden bir ritüel. Bu ritüeli anlayabilmemiz için öncelikle “iyi-kötü” kavgasının anlamamız gerekiyor.
İyi-kötü kavgasının yanı sıra Hindu tanrılarından Krişna ile de ilişkili Holi ritüeli. Bu da bambaşka bir hikaye. Bu ve yukarıda saydığım diğer hikaye bir araya geldiğinde ortaya dünyanın en şenlikli kutlaması çıkıyor.
Hinduizm çok derin bir dünya. Ama temel olarak inanç sistemini anlayabilmemiz için tanrılar hakkında biraz bilgi sahibi olmalıyız. Hinduizm de çok fazla tanrı var fakat ismini en çok duyacağınız ve en önemli tanrıları Brahma, Vişnu ve Shiva. Bu. üç tanrı içerisinden Holi ile ilişkili olan tanrılar ise Brahma ve Vişnu. İnanca göre Brahma, kötülükler kralı Hirayakaşipu’yu ölümsüzlük ile ödüllendirir. Bu ödül, Hirayakaşipu’nun kibre kapılmasına sebep olur. Ve Hirayakaşipu, bütün insanlığın kendisine biat etmesini ister. Ancak bu istek, en başta kendi oğlu tarafından kabul görmez. Oğlu kendisine itaat etmeyi reddeder.
Bu itaatsizlik, Hirayakaşipu’yu delirtmiş olacak ki, kendi oğlunu defalarca kez öldürmeye teşebbüs etmiş. Hirayakaşipu, Vişnu’dan nefret eder. Bu karşılıklı nefret sebebiyle, oğul Prablah’ı babasının elinden kurtaran kişi her zaman Vişnu olur.
Hirayakaşipu’nun Holika adında bir kız kardeşi var. Ve Holika, kendisini ateşten koruyan bir şala sahip. Bunu hesaba katmayan Hirayakaşipu, oğlu halasının kucağında uyuduğu bir anda ikisini birden yakmaya çalışarak bir kere daha öldürmeye çalışır. Fakat Holika, şalını yeğeninin boynuna sararak onu yanmaktan kurtarır, kendisi ise yanarak ölür. “Holi” kelimesi, işte bu iyilik meleği halanın isminden geliyor.
Bu olayın ardından Vişnu, Hirayakaşipu’nun icabına bakar. Ve kötülükler kralının sonu böylece gelmiş olur. İyinin kötüye karşı zaferi bu anlatıyı temsil ediyor.
Gelelim Krişna ile ilgili olan kısma. Krişna esmer bir tene sahip. Arkadaşı Raha ise rengarenk ve parlak tenli. Krişna bunu çok kıskanır. Bu duygularını annesi ile paylaşır. Annesi ise Krişna’ya kıskançlık etmekten çok daha güzel bir çözüm getirir.
Annesi Krişna’ya bedenini doğada sevdiği renklere boyamasını tavsiye eder. Bunun üzerine Krişna annesinin öğüdünü dinleyerek bedenini doğada bulduğu bin bir çeşit renge boyamaya başlar. Holi festivalini bu kadar renkli hale getiren şey, Krişna’nın bedenini renklere boyadığı inancı. Hindular Holi günü hem birbirlerini hem de kendilerini doğanın renklerine boyuyorlar.
Festival sabahın erken saatlerinde ritüeller ile başlıyor. Aileler bir araya geliyor. Toz boyalar günler öncesinden hazırlanıyor.
Önce küçük küçük birbirlerini boyama ritüeli ile başlayan Holi sabahları, öğlen saatlerinde inanılmaz bir karnaval haline geliyor. Tapınaklar, sokaklar, evler ve aklınıza gelebilecek her yer rengarenk. Festivalin olmazsa olmazı tabi ki tapınak ziyaretleri. Bu renkli ritüelden tanrıların heykelleri de nasipleniyor.
Öğleden sonra eğlence zirveye çıkıyor. Kimsenin vücudunda kendi ten renginin göründüğü bir nokta bile kalmayana kadar herkes boyanıyor. Sokaklarda insanlar hiç tanımadığı insanlara “Happy Holi” dileklerinde bulunuyor ve birbirlerini boyuyorlar. Ama bu boyama işlemi her zaman naif şekilde olmayabiliyor. Bazen suratınıza doğru hızlandırılmış çekimde gelen bir Osmanlı şamarı şeklinde ya da kafanızdan aşağı boşaltılan bir paket toz boya suretinde de karşılaşabilirsiniz bununla.
Bu kısım özellikle gençler tarafından çok sevilen bölüm. Bu cümbüşe bazen evlerinin balkonundan aşağı leğenle su fırlatan teyzeler de dahil olabiliyor. Yani boyandığınız yetmiyor bir de ıslanıyorsunuz 🙂
Akşam saatlerinde ise Hindular için çok büyük önem taşıyan bazı tapınaklarda (özellikle Hindistan’ın Varanasi ve Nepal’in Katmandu kentlerinde) Aarti törenleri gibi ateşin eşlik ettiği törenler yapılıyor. Devasa ateşler yakılıyor. Ve bu ateşlere Hirayakaşipu’yu temsil eden kötülük ile bağdaştırılan objeler atılıyor. Bu ateş söndüğü zaman küllerini toplayıp evlerine götürüyor Hindular.
Holi festivali için benim önereceğim adresler belli. Çünkü en güzel kutlamalar buralarda. İlki kesinlikle Nepal. Ben ilk Holi festivali deneyimimi Nepal’de yaşadım ve gerçekten doyamadım. Durbar Meydanı’ndaki o rengarenk kalabalığın içinde yediğim şamarları ve bu şamarlara attığım kahkahaları da hayatımın sonuna kadar hep o günkü yoğun duygularla hatırlayacağım.
İkinci adres ise kesinlikle Hindistan. Pek çok kişi için Hindistan Holi kutlamalarında daha öncelikli ama ben Nepal’i asla değişmem.
Holi için bir diğer alternatif de Sri Lanka. Ama Hindistan ve Nepal’den sonra ne kadar tatmin eder bilemiyorum 🙂
Holi her zaman Mart ayının ilk dolunayının sabahına denk gelen tarihte kutlanır. Yani sabit bir tarihi yok. Mart ayında Holi festivaline katılmak için Hindistan ya da Nepal’e gitme planlarınız varsa, tarihlerini teyit etmeden biletlerinizi almayın. Çünkü Nepal’de ve Hindistanda farklı günlere denk gelebiliyor. Ya da ülkenin farklı bölgelerinde artı/eksi bir gün gibi kaymalar olabiliyor. Örneğin Nepal’de Pokhara ve Katmandu’da aynı gün kutlanmıyor Holi. Dağlık bölgeler ile Pokhara gibi şehirler arasında 1 günlük bir fark var.
Holi festivalinin Nepal’de kutlandığı tarihleri bu linkteki bağlantıdan takip edebilirsiniz.
Bu sitede yayınlanan hiç bir yazı izin alınmadan paylaşılamaz veya coğaltılamaz.
Copyright © 2024. All rights reserved
